آنچه در این مطلب می خوانید:
سال ۱۴۰۴ را میتوان یکی از سالهای پرهیاهو در بازار خودرو ایران دانست؛ نه فقط به دلیل نوسان قیمتها یا ورود مدلهای جدید، بلکه به سبب افزایش قابل توجه مزایدههای خودرویی که توسط خودروسازان، ارگانهای دولتی و نهادهای انتظامی برگزار شد. در این سال، مزایده خودرو به عنوان یکی از روشهای اصلی عرضه و فروش انواع خودروهای مازاد، کارکرده، توقیفی یا حتی نو مطرح شد. مردم بیش از گذشته به دنبال خرید خودرو از طریق مزایده بودند، چرا که این مسیر معمولاً فرصت دسترسی به خودروهایی با قیمت پایینتر از بازار آزاد را فراهم میکرد.
در این مقاله از مجله هزاره نگاهی دقیقتر داریم به روند و تفاوتهای مزایده سایپا، مزایده ایران خودرو و مزایده بهمن موتور، و همچنین بررسی میکنیم که در کنار این سه غول خودروسازی، مزایدههای دولتی، مزایده خودروهای توقیفی، و حتی مزایدههای مربوط به موسسه کوثر سپاه و نیروی انتظامی چه تأثیری بر بازار داشتهاند.
مزایده خودروسازان بزرگ
در ادامه به مزایده خودروسازان مختلف می پردازیم:
مزایده سایپا
در سال ۱۴۰۴، شرکت سایپا مزایدههای متعددی را برگزار کرد که تمرکز اصلی آنها بر فروش خودروهای موسوم به «درجه دو» بود. این خودروها معمولاً شامل مدلهایی بودند که در فرآیند تولید یا حمل دچار ایراد جزئی شدهاند و در نتیجه برای فروش در بازار آزاد مناسب نیستند. سایپا با راهاندازی سامانه اینترنتی «سایپا یدک» تلاش کرد فرآیند مزایده را شفافتر کند تا متقاضیان از سراسر کشور بتوانند بدون واسطه در آن شرکت کنند.
یکی از مهمترین مزایدههای سایپا در شهریور ۱۴۰۴ برگزار شد. شرکتکنندگان میتوانستند طی سه روز کاری با پرداخت سپرده ۲۰ میلیون تومانی برای هر خودرو، پیشنهاد قیمت خود را ثبت کنند. شرایط مزایده به گونهای طراحی شده بود که هر فرد حقیقی فقط میتوانست برای ۲۰ خودرو پیشنهاد بدهد. نکته جالب در این مزایده، امکان بازدید حضوری از خودروها پیش از ثبت پیشنهاد بود؛ امری که در میان خریداران با استقبال روبهرو شد، زیرا بسیاری ترجیح میدهند پیش از خرید خودروهای مزایدهای از نزدیک وضعیت فنی و ظاهری آن را بررسی کنند.
اما مزایده سایپا در کنار شفافیت بالا، با برخی محدودیتها نیز همراه بود. خودروهای عرضهشده معمولاً به بازسازی و صرف هزینههای اضافی نیاز داشتند. از سوی دیگر، محدودیت زمانی برای تکمیل وجه، گاهی باعث میشد برخی خریداران از انجام معامله بازبمانند. با این حال، بسیاری معتقدند سایپا یکی از منظمترین سامانههای مزایده را در کشور دارد و تجربه شرکت در آن برای خریداران حرفهای، رضایتبخش است.
مزایده ایران خودرو
در سوی دیگر میدان، ایران خودرو نیز در سال ۱۴۰۴ چندین مرحله مزایده عمومی برگزار کرد. سامانه رسمی این شرکت با آدرس auction.ikco.ir، مرجع اصلی ثبتنام و پیگیری مزایدهها بود. ایران خودرو در مقایسه با سایپا، خودروهای متنوعتری را عرضه میکرد؛ از خودروهای صفرکیلومتر و پلاکدار گرفته تا خودروهای تصادفی، کارشناسیشده و حتی اوراقی. این تنوع باعث شده بود دامنه قیمتی مزایدهها بسیار گسترده باشد و افراد با توان مالی متفاوت بتوانند در آن شرکت کنند.
در تیرماه ۱۴۰۴ یکی از بزرگترین مزایدههای این شرکت برگزار شد. طبق اطلاعیه رسمی، متقاضیان میتوانستند خودروهای سواری از برندهای داخلی ایران خودرو مانند پژو ۲۰۷، دنا، تارا و سورن را با شرایط خاص خریداری کنند. خودروهای اوراقی و تصادفی نیز با قیمت پایه پایینتر به فروش میرسیدند و بیشتر مورد توجه تعمیرگاهها و خریداران قطعات یدکی بودند.
اما در عین حال، مزایدههای ایران خودرو ریسکهایی نیز داشتند. بسیاری از خودروهای عرضهشده، کارکرد بالا داشتند یا نیاز به تعمیر جدی پیدا کرده بودند. از سوی دیگر، برخی خریداران نسبت به شفافیت کارشناسی فنی اعتراضاتی داشتند و معتقد بودند اطلاعات خودروها بهصورت کامل درج نشده است. با این حال، گستردگی گزینهها و حجم زیاد خودروهای عرضهشده باعث شد ایران خودرو یکی از فعالترین برگزارکنندگان مزایده خودرو در سال ۱۴۰۴ باشد.
مزایده بهمن موتور
برخلاف دو خودروساز بزرگ، بهمن موتور اطلاعرسانی گستردهای در مورد مزایدههای خود نداشت. با این حال، منابع خبری مختلف اعلام کردند که این شرکت نیز چند مزایده محدود برای فروش خودروهای خاص و ناوگان مازاد خود برگزار کرده است. خودروهای عرضهشده در این مزایدهها اغلب شامل مدلهای مونتاژی نظیر وانت کارا، فیدلیتی و دیگنیتی بودند.
ویژگی مزایده بهمن موتور، تمرکز بر خودروهای خاص و متفاوت بود. از آنجا که تعداد خودروهای عرضهشده در هر مرحله محدود بود، رقابت میان خریداران بیشتر میشد و قیمتها گاهی حتی به سطح بازار آزاد نزدیک میرسید. با این حال، خریدارانی که به دنبال خودروهای لوکستر یا متفاوتتر بودند، این مزایدهها را فرصتی مناسب میدانستند. ضعف اصلی بهمن موتور در این حوزه، اطلاعرسانی محدود و عدم دسترسی آسان به جزئیات مزایدهها بود که باعث شد بخش بزرگی از مردم از برگزاری آنها بیاطلاع بمانند.
مزایده نهادهای دولتی، ارگانهای انتظامی و خودروهای توقیفی
مزایده خودرو را میتوان در بخشهای مختلفی توصیف کرد:
مزایده خودروهای دولتی
در سال ۱۴۰۴، دولت و بسیاری از سازمانهای وابسته به آن برای فروش اموال مازاد خود، از جمله خودروها، اقدام به برگزاری مزایدههای سراسری کردند. این مزایدهها معمولاً زیر نظر سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی انجام میشد و در برخی استانها، دهها خودرو از برندهای مختلف مانند سمند، پژو، پارس و حتی مگان به فروش گذاشته شد.
خودروهای دولتی معمولاً کارکرد بالایی دارند اما از نظر فنی در وضعیت مناسبی نگهداری شدهاند. به همین دلیل، شرکت در این نوع مزایده برای بسیاری از خریداران بهصرفه است. قیمت پایه این خودروها معمولاً کمتر از قیمت بازار تعیین میشود، هرچند فرایند انتقال مالکیت ممکن است طولانیتر از خرید آزاد باشد. یکی از مزیتهای مهم این مزایدهها، رسمی بودن کامل آنها و حذف واسطههاست. خریدار مستقیماً با نهاد دولتی معامله میکند و از نظر حقوقی نگرانی کمتری دارد.
مزایده خودروهای توقیفی و نیروی انتظامی
بخش دیگری از بازار مزایده خودرو در سال ۱۴۰۴ به خودروهای توقیفی و مصادرهشده اختصاص داشت. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در چند نوبت اقدام به مزایده خودروهای توقیفی کرد. این خودروها معمولاً به دلایل مختلف از جمله جرایم رانندگی، بدهی یا مشکلات گمرکی توقیف شده بودند و پس از طی مراحل قانونی به مزایده گذاشته میشدند.
شرکت در این مزایدهها برای برخی خریداران وسوسهانگیز بود، زیرا قیمت پایه خودروها بسیار پایینتر از بازار آزاد تعیین میشد. با این حال، خریداران باید دقت زیادی میکردند، چون احتمال وجود مشکلات حقوقی یا فنی در خودروها وجود داشت. برخی خودروها حتی ممکن بود قابل پلاکگذاری نباشند یا مدارک ناقصی داشته باشند. از سوی دیگر، مراحل اداری تحویل خودرو در مزایدههای نیروی انتظامی معمولاً زمانبر است و صبر زیادی میطلبد.
مزایده خودروهای موسسه کوثر سپاه
موسسه کوثر وابسته به سپاه پاسداران نیز در سال ۱۴۰۴ چندین مزایده خودرو برگزار کرد که توجه زیادی را به خود جلب کرد. در یکی از این مزایدهها بیش از ۱۸۰ دستگاه خودرو شامل وانت، شاسیبلند و خودروهای سواری سبک با قیمتهایی پایینتر از نرخ بازار عرضه شد. نکته مثبت این مزایدهها، بررسی دقیق و کارشناسی خودروها توسط کارشناسان رسمی دادگستری بود. این موضوع اعتماد خریداران را تا حد زیادی جلب کرد و نشان داد که ارگانهای نظامی نیز میتوانند در چارچوب شفاف اقتصادی عمل کنند.
البته شرایط شرکت در مزایدههای خودرو سپاه معمولاً خاصتر است. خریداران باید مراحل ثبتنام و احراز هویت را با دقت طی کنند و گاهی تحویل خودروها به صورت مرحلهای انجام میشود. با این حال، خودروهایی که از این مسیر خریداری میشوند معمولاً از نظر فنی وضعیت خوبی دارند و به دلیل استفاده سازمانی، نگهداری منظمتری داشتهاند.
تحلیل نهایی؛ کدام مزایده بهصرفهتر است؟
اگر بخواهیم یک جمعبندی واقعبینانه از بازار مزایده خودرو در سال ۱۴۰۴ ارائه دهیم، باید بگوییم هر گروه از مزایدهها مزایا و معایب خاص خود را دارد. مزایدههای خودروسازان مانند ایران خودرو و سایپا از نظر امنیت و شفافیت، شرایط بهتری دارند و برای افرادی که میخواهند خودرو مصرفی خریداری کنند، گزینهای مطمئن محسوب میشوند. از سوی دیگر، مزایدههای دولتی معمولاً قیمت پایینتری دارند اما خودروها ممکن است کارکرد بیشتری داشته باشند.
در نقطه مقابل، مزایدههای خودروهای توقیفی و نهادهای نظامی مانند سپاه یا نیروی انتظامی، جذابیت قیمتی بالایی دارند اما ریسک حقوقی و اداری بیشتری را متوجه خریدار میکنند. در واقع، خریدار باید پیش از شرکت در این نوع مزایدهها از وضعیت ثبتی خودرو، بدهیها، سابقه تصادف و امکان انتقال قانونی اطمینان حاصل کند.
جمعبندی
در نهایت، سال ۱۴۰۴ را میتوان سالی دانست که مزایده خودرو در ایران به شکلی گستردهتر و نظاممندتر از گذشته برگزار شد. شرکتهای بزرگ خودروسازی همچنان نقش اصلی را در این بازار دارند، اما حضور نهادهای دولتی و نظامی نیز باعث افزایش تنوع و رقابت شده است. برای خریدارانی که قصد دارند خودرویی ارزانتر از بازار آزاد تهیه کنند، مزایده خودرو همچنان یکی از بهترین گزینههاست — البته به شرط آنکه با آگاهی و دقت وارد میدان شوند.
