آنچه در این مطلب می خوانید:
تحلیل دقیق آگهیهای مناقصه، از تسلط بر اصطلاحات بهکاررفته در آنها شروع میشود. ناآشنایی با اصطلاحات مناقصه میتواند باعث شود، یک فرصت مهم را از دست بدهید یا حتی متحمل ضرر مالی شوید.
اگر تا به حال آگهیهای مناقصه را خواندهباشید، احتمالاً با واژههایی مثل مناقصهگذار، مناقصهگر، تضمین شرکت در مناقصه یا پیشنهاد فنی و مالی برخورد کردهاید. در ادامه، مهمترین و پرکاربردترین اصطلاحات مناقصه را به زبان ساده توضیح دادهایم تا بتوانید با اطمینان و آگاهی بیشتری در مناقصات شرکت کنید. همچنین در پایان مقاله از مجله هزاره، فهرستی جامع از این اصطلاحات با تعریف کوتاه آماده کردهایم.
“مناقصهگزار” یا کارفرما کیست؟
مناقصهگزار؛ شخص یا نهادی است که برای خرید کالا، خدمات یا انجام پروژهایش مناقصه را برگزار میکند. این نهاد میتواند ارگان دولتی، شرکت خصوصی، شهرداری یا موسسه عمومی باشد. مسئولیت مناقصهگزار تهیه اسناد مناقصه، اعلام فراخوان و بررسی پیشنهادها است. همچنین انتخاب برنده و انعقاد قرارداد مناقصه نیز از وظایف او محسوب میشود.
“مناقصه گر” یا پیمانکار کیست؟
مناقصهگر به شخص حقوقی یا حقیقی گفته می شود که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می کند. به عبارتی این شرکتکنندگان برای برنده شدن در مناقصه، پیشنهاد فنی و مالی خود را ارائه میدهند و هدف آنها اجرای یک پروژه، تامین کالا یا ارائه خدمات به مناقصهگزار است.
“برنده مناقصه” کیست؟
اگر مناقصهگری با رعایت کامل شرایط فنی و مالی، کمترین پیشنهاد را ارائه دهد، برندهی مناقصه خواهد بود. در واقع اگر پیمانکاری بهترین توازن بین کیفیت و قیمت را ارائه دهد، به عنوان برنده توسط مناقصهگزار برای اجرای پروژه یا ارائه خدمات انتخاب میشود.
کمیته فنی بازرگانی چیست؟
کمیته فنی-بازرگانی مناقصه یک گروه تخصصی با حداقل سه عضو صلاحیتدار است که از سوی بالاترین مقام دستگاه مناقصه انتخاب می شود. وظیفه اصلی این کمیته ارزیابی کیفی، فنی و بازرگانی اسناد و پیشنهادهای مناقصهگران است.
“اسناد مناقصه” چیست؟
اسناد مناقصه مجموعهای کامل از مدارک و اطلاعات فنی، حقوقی و مالی مناقصه است. این اسناد را کارفرما برای شرح جزئیات پروژه و خدمات مورد نیاز در اختیار مناقصهگران قرار میدهد. این مدارک که دارای اطلاعات لازم برای شرکت در مناقصه هستند عبارتند از:
- دعوتنامه و دستورالعملهای مناقصه
- شرایط عمومی و خصوصی مناقصه
- مشخصات فنی پروژه
- فرمهای پیشنهاد قیمت
- مدارک مالی و تضمینها
- شرایط ارزیابی
“شرایط عمومی مناقصه” چیست؟
شرایط عمومی مناقصه، مجموعهای از قوانین و ضوابط کلی شرکت در مناقصه است. این قوانین برای تمام مناقصهها یکسان هستند و همه شرکتکنندگان باید آنها را رعایت کنند. این شرایط شامل ارائه مدارک هویتی، داشتن رتبه و صلاحیت، ارائه ضمانتنامه در مناقصه و تکمیل فرمها در مهلت تعیینشده است.
“پیشنهاد قیمت” چیست؟
پیشنهاد قیمت؛ برآورد مالی مناقصهگر برای انجام پروژه یا تامین کالا و خدمات است. این قیمت پیشنهادی همیشه به همراه پیشنهاد فنی به کارفرما ارائه میشود. به عبارتی این مبلغ نشاندهنده هزینهای است که مناقصهگر برای اجرای کامل کار اعلام میکند.
“تضمین شرکت در مناقصه” چیست؟
به وثیقهای که مناقصهگر به منظور اطمینان از حضور خود در مناقصه ارائه میدهد، تضمین شرکت در مناقصه میگویند. این تضمین معمولاً به صورت چک، سفته یا ضمانتنامه بانکی است. در صورتی که پیمانکار بدون دلیل موجه از کار انصراف دهد، این ضمانتنامه به نفع مناقصهگزار ضبط میشود.
“سپرده حسن انجام کار” چیست؟
سپرده حسن انجام کار مبلغی است که کارفرما برای تضمین اجرای کامل و با کیفیت پروژه از پیمانکار دریافت میکند. این مبلغ معمولاً بهصورت درصدی از پرداخت پیمانکار از صورتوضعیتهای او کسر میشود و پس از پایان موفق پروژه و تأیید کارفرما، به پیمانکار بازگردانده میشود.
“پاکت”مناقصه چیست؟
در فرایند مناقصه، پاکتها ابزار اصلی سازماندهی مدارک و پیشنهادهای مناقصهگران هستند. به بیان سادهتر مناقصهگر مدارک و پیشنهادهای خود را در پاکت مناقصه قرار میدهد و به کارفرما تحویل میدهد. معمولاً در مناقصهها سه نوع پاکت “الف” ب” و ج” وجود دارد.
“ارزیابی کیفی” چیست؟
ارزیابی کیفی؛ فرآیندی است که کارفرما برای سنجش صلاحیت و توانایی فنی، مالی و اجرایی مناقصهگران انجام میدهد. هدف این ارزیابی، اطمینان از توان مناقصه گر برای اجرای پروژه با کیفیت مناسب است.
“ارزیابی مالی” چیست؟
ارزیابی مالی مناقصه به فرایندی گفته میشود که کارفرما برای بررسی و سنجش پیشنهاد قیمت مناقصهگر انجام میدهد. هدف این فرایند انتخاب مناسبترین قیمت برای مناقصه است، نه صرفا ارزانترین پیشنهاد! این مرحله پس از ارزیابی کیفی و فنی صورت میگیرد تا اطمینان حاصل شود که مناقصهگر هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت، توان اجرای پروژه را دارد.
“قرارداد” مناقصه چیست؟
به بیان ساده قرارداد مناقصه؛ توافق کتبی بین مناقصهگزار و برنده مناقصه است که جزئیات پروژه، تعهدات طرفین، زمانبندی و شرایط مالی را مشخص میکند. این قرارداد پس از پایان ارزیابی و اعلام شدن برنده مناقصه منعقد میشود.
“جریمه تاخیر” چیست؟
زمانیکه پیمانکار بدون دلیل غیر مجاز در اتمام پروژه تاخیر داشته باشد، مناقصهگزار مبلغی را به عنوان جریمه مطالبات او کسر میکند؛ این مبلغ کسر شده همان جریمه تاخیر در مناقصه است. به عبارتی جریمه تاخیر؛ مبلغی است که در صورت دیرکرد اجرای پروژه یا تحویل کالا/خدمات، از مناقصهگر کسر میشود. این مبلغ بر اساس قرارداد و مدت تاخیر محاسبه میشود.
“فسخ قرارداد” چیست؟
فسخ قرارداد در مناقصه به معنای قطع رسمی قرارداد قبل از پایان زمان تعیین شده است. این اتفاق ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، مانند عدم انجام تعهدات، تخلفات پیمانکار، مشکلات مالی، توافق طرفین یا شرایط پیشبینی نشده.
لیست کامل اصطلاحات مناقصه
مناقصه به معنی فرآیندی رقابتی برای انتخاب بهترین پیشنهاد جهت انجام پروژه یا خرید کالا و خدمات است. اما قبل از شرکت در مناقصه، آشنایی با اصطلاحات و ارکان آن اهمیت زیادی دارد. به طور کلی، فهرست مهمترین اصطلاحات مناقصه به شرح زیر است:
- مناقصهگزار (کارفرما): شخص یا سازمانی که مناقصه را برای تأمین نیازهای خود برگزار میکند.
- مناقصهگر (پیمانکار): شخص یا شرکتی که برای انجام پروژه یا تأمین نیازهای کارفرما در مناقصه شرکت میکند.
- برنده مناقصه: مناقصهگری که بهترین پیشنهاد را ارائه داده و قرارداد مناقصه به او واگذار میشود.
- کمیته فنی بازرگانی: گروهی از کارشناسان فنی و مالی که پیشنهادهای مناقصه را بررسی و ارزیابی میکنند.
- اسناد مناقصه: مجموعه مدارک شامل مشخصات فنی، شرایط مناقصه و دستورالعملهای ارائه پیشنهاد.
- شرایط عمومی مناقصه: مقررات کلی مناقصهها که تمام شرکتکنندگان ملزم به رعایت آن هستند.
- شرایط اختصاصی مناقصه: مقررات ویژه مربوط به هر مناقصه که علاوه بر شرایط عمومی اعمال میشود.
- پیشنهاد قیمت: مبلغ و شرایطی که مناقصهگر برای اجرای پروژه ارائه میدهد.
- تضمین شرکت در مناقصه: وجه یا ضمانتی که برای تضمین حضور و جدیت مناقصهگر در مناقصه ارائه میشود.
- سپرده حسن انجام کار: مبلغی که برنده مناقصه برای تضمین اجرای صحیح تعهدات خود به کارفرما ارائه میدهد.
- پاکت مناقصه: بستهای که شامل مدارک و پیشنهادهای مناقصهگر است (معمولاً فنی و مالی).
- ارزیابی کیفی: بررسی توان فنی، تجربه و صلاحیت پیمانکار قبل از بررسی مالی.
- ارزیابی مالی: بررسی قیمت پیشنهادی و شرایط مالی پیمانکار پس از تأیید صلاحیت فنی.
- قرارداد مناقصه: توافق رسمی بین کارفرما و برنده مناقصه برای اجرای پروژه.
- جریمه تاخیر: مبلغی که پیمانکار در صورت تاخیر در اجرای پروژه موظف به پرداخت آن است.
- فسخ قرارداد: پایان قرارداد به دلیل عدم اجرای تعهدات یا نقض شرایط قرارداد.
- مناقصه عمومی: در آن با انتشار فراخوان عمومی، همه پیمانکاران واجد شرایط امکان شرکت دارند.
- مناقصه محدود: فقط پیمانکاران منتخب و دارای صلاحیت مجاز به ارائه پیشنهاد هستند.
- مناقصه یکمرحلهای: روشی که در آن بررسی فنی و مالی پیشنهادها بهصورت همزمان انجام میشود
- مناقصه دومرحلهای: ابتدا ارزیابی فنی انجام شده و سپس پیشنهاد مالی افراد تایید شده بررسی میشود.
- مناقصه بینالمللی: مناقصهای که شرکتکنندگان خارجی نیز میتوانند در آن شرکت کنند.
- مناقصه داخلی: مناقصهای که فقط شرکتکنندگان داخلی میتوانند در آن حضور داشته باشند.
- ضمانتنامه بانکی: نامهای از بانک که تعهد میدهد در صورت نقض پیمانکار، مبلغ مشخصی به کارفرما پرداخت شود.
- اظهارنامه صلاحیت: مدرکی که نشان میدهد پیمانکار شرایط اولیه شرکت در مناقصه را دارد.
- گزارش کمیسیون مناقصه: سند رسمی ثبت نتیجه بررسی پیشنهادها و انتخاب برنده مناقصه.
- بازگشایی پاکتها: عملیاتی که در آن پیشنهادهای فنی و مالی مناقصهگران باز و بررسی میشود.
- اصلاحیه مناقصه: تغییر یا افزودن اطلاعات به اسناد مناقصه قبل از مهلت ارائه پیشنهادها.
- پروپوزال فنی: سندی که جزئیات فنی روش و توان اجرای پروژه را توضیح میدهد.
- قیمت پایه مناقصه: مبلغی که کارفرما به عنوان حداقل ارزش پروژه تعیین میکند.
- مستندات مناقصه: مدارک و شواهدی که توانایی و صلاحیت پیمانکار را اثبات میکند.
