همانطور که در مقالات قبل هم اشاره کردیم بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی بخشی از کار و انجام خدمات خود را طی برگزاری مناقصاتی به پیمانکار یا پیمانکاران واگذار می‌کنند. پس از گذشت مرحله برگزاری مناقصه و مشخص شدن برنده مناقصه، یک قرارداد میان کارفرما و پیمانکار منعقد میشود که بر اساس آن نوع انجام کار، هزینه‌ها، مدت زمان انجام کار و غیره در آن مشخص شده و به امضای دو طرف خواهد رسید. ما در این مقاله از مجله هزاره به بررسی انواع پیمانکار و قراردادهای آنها در ادامه برگزاری مناقصات مختلف می‌پردازیم؛ پس با ما تا انتها همراه شوید.
انواع پیمانکار و قراردادهای آنها
در اجرای هر پروژه، انتخاب یک روش مناسب می‌تواند هزینه‌های پروژه‌ها را تا حدود ۵ درصد کاهش دهد و این پنج درصد به خصوص در پروژه‌های بزرگتر رقم زیادی را شامل میشود. علاوه بر موضوع هزینه‌ها، انتخاب روش مناسب برای اجرایی کردن پروژه‌ها، می‌تواند زمان اجرای پروژه را نیز تا ۳۰ درصد کاهش دهد. پیمانکاران معمولا به دلیل آنکه هر پروژه نیازهای منحصر به فرد خود را دارد و برای موفق شدن آن، باید در انتخاب روش اجرایی خود دقت لازم را داشته باشند. روش‌ها و قراردادهای پیمانکاری در کشور ما بر اساس نیاز پروژه‌ها به دسته‌های زیر تقسیم میشود:
۱– خود اجرا (امانی)
در این روش کارفرما به تنهایی دارای امکاناتی مانند تکنولوژی، روش‌ها و سایر عوامل مورد نیاز تحقق طرح (جمع آوری اطلاعات، طراحی، تدارکات، ساخت) است و آنها را تامین کرده و در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد.
۲ – متعارف (سه عاملی) Design – Bid – Build
در این روش کارفرما از طریق قراردادهای جداگانه با طراح یا مشاور و سازنده یا پیمانکار، پروژه را به اجرا در می آورد. در این نوع از انواع پیمانکار، ابتدا پروژه باید طراحی کامل شده و سپس از طریق مناقصه به یک یا چند شرکت پیمانکاری واگذار شود. در این دسته از پروژه‌ها مسئولیت هماهنگی و ریسک عدم هماهنگی بین طراحی و ساخت و راه اندازی پروژه بر عهده کارفرما خواهد بود.
۳– مدیریت اجرا (چهار عاملی) Construction Management
این روش اجرا نیز نوعی از روش قبلی است با این تفاوت که در آن کارفرما سازمان خارجی دیگری را برای مدیریت پروژه استفاده می‌کند. این نهاد میانی وظیفه مدیریت و کنترل پروژه و هماهنگی میان طرح و ساخت را بر عهده دارد. استفاده کردن از این نهاد در انجام پروژه‌های پیمانکاری موجب کاهش مسئولیت و ریسک کارفرما میشود.
۴ – طرح و ساخت (دو عاملی) Design – Build
در جریان این روش از میان انواع پیمانکار، کارفرما یک قرارداد واحد با طراح دارد و سازنده خدمات طراحی و ساخت پروژه را از این روش پیدا می‌کند. مسئولیت و ریسک کارفرما در این روش کمتر است زیرا پیمانکار که خود طراح و سازنده است؛ مسئولیت تمامی خدمات طراحی و تدارکات را بر عهده دارد.
۵ – ساخت، بهره برداری و انتقال Build, Operate & Transfer
در این روش همه خدمات طراحی، تدارک، ساخت و تامین مالی و بهره برداری از پروژه را یک پیمانکار تامین می‌کند و این روش جدیدی است که عمدتا برای پروژه‌های بزرگ عمرانی و زیر بنایی استفاده میشود. سازمان سازنده هم تا زمان مشخصی کار را بر عهده دارد.
۶- روش طراحی، تدارک، ساخت (Engineering ,Procurement ,Construction (EPC
در این نوع از انواع پیمانکار، کارفرما با یا بدون کمک مشاور ، محدوده کار ، استانداردهای مورد نظر و طرح کلی را تحت عنوان “خواسته های کارفرما” همراه با دیگر مدارک مناقصه تهیه کرده و سپس با برگزاری مناقصه ادامه طراحی و ساخت را بر عهده پیمانکار قرار می‌دهد. این روش که با عنوان روش کلید در دست هم شناخته میشود؛ مسئولیت طراحی و اجرا را بطور کامل بر عهده پیمانکار می‌گذارد به صورتی که بعد از تکمیل پروژه، کارفرما فقط با چرخاندن یک کلید می‌تواند بهره برداری از تأسیسات اجرا شده را انجام دهد. البته کارفرما هم خود بر نحوه انجام کار نظارت می‌کند. روش کلید در دست بالاترین میزان مسئولیت طراحی و اجرا به پیمانکار را دارد و پیمانکار مسئول هر گونه نقص یا عیبی در پروژه است.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید «مناقصه های پیمانکاری آب و فاضلاب» را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
